Zeytinliklerimize kıymayalım…

Necdet Sivaslı

Zeytinlik alanları konusunda uzun zamandır tartışma sürüyor. Üreticiler ve kamuoyu “Zeytinlikler sökülmesin, alanlar sonuna kadar korunmalı” diyor. TBMM’de kabul edilen düzenlemede ise zeytinlik alanlara yönelik çalışmaların şu gerekçe ile yapılmak istenildiği ifade ediliyor:

“Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi”

Zeytin üreticileri ise bu kararnamenin TBMM’de kabul edilmesinden sonra yaptığı açıklamadaki tepkisinde de şu vurguyu yapıyor:

“Bu düzenleme zeytinliklerin ölüm fermanıdır. Bu düzeltme bizi kurtarmaz”

Zeytincilik Yasası’nın doğrudan veya dolaylı değiştirilerek zeytinlik alanların imara açılmasını öngören düzenlemeler 2002’den bu yana 6 kez reddedilmişti.

Sözü fazla uzatmayalım. Kabul edilen tasarı ne getirip, ne götürüyor kısaca buna da göz atalım:

Tasarıyla, sanayi işletmelerinin, her yıl hafta tatillerinde çalışabilmek için belediyelerden hafta sonu çalışma ruhsatı alma zorunluluğu kalkacak. Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede, zeytinliklerin bitkisel gelişimini, çoğalmalarını engelleyecek kimyasal atık oluşturacak, toz ve duman çıkaran tesis yapılamayacak ve işletilemeyecek. Ancak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, alternatif alan bulunmaması ve kurulun uygun görmesi şartıyla bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış yatırımlar için zeytinlik sahalarında yatırım yapılmasına izin verebilecek, bu yetkisini gerektiğinde valiliklere devredebilecek. Bu sahalarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile tarımsal işletmelerin yapımı, işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının iznine bağlı olacak. Düzenleme kapsamında yatırımları yapanlar, bu faaliyetlerini izin amacına uygun, çevre ve zeytinlik sahalarına zarar vermeyecek şekilde yürütecek, oluşabilecek zararı telafi edecek, kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirecek.

İzin verilen yatırımlara ait sahalar hariç, zeytinlik sahalar daraltılamayacak. Zeytin ağaçlarının sökülmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının fenni gerekçeye dayalı iznine tabi olacak. Bu iznin verilmesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı konunun uzmanı araştırma enstitülerinin ve mahallinde varsa ziraat odasının uygun görüşü alınacak. Bu halde dahi kesin zaruret görülmeyen zeytin ağacı kesilemeyecek, sökülemeyecek. İzinsiz kesinler veya sökenlere, ağaç başına 4 bin lira idari para cezası verilecek.

Dünyadaki zeytin ağaçlarının % 13’ü Türkiye’de bulunuyor. Dünya zeytinyağı üretimindeki payımız yüzde 6 oranında. 2014-2015 sezonu 170 bin ton, 2015-2016 sezonu 143 bin ton, devreden stokla birlikte 170 bin ton zeytinyağı üretilmişti. 2016-2017 sezonunda 177 bin ton üretildiği söyleniyor. Sofralık zeytinde üretim tahmini 432 bin ton. Türkiye genelinde 144 milyon meyve veren, 26 milyon meyve vermeyen zeytin ağacı bulunuyor. Ağaç başı 11 kg zeytin elde ediliyor. Zeytin danelerinin 432 bin tonu sofralığa, 1 milyon 102 bin tonu yağlığa gidiyor. Yağlık 6,2 kg zeytinden 1 kg yağ hesabıyla 177 bin ton yağ elde ediliyor.

Kullanıma açılacak arazilerin başında zeytinliklerin gelmesi, kafalardaki soru işaretlerini de çoğaltıyor. Çünkü zeytinlik alanlar denize en yakın ve kıymetli araziler olarak dikkat çekiyor. Buralara turistik tesisler, sanayi tesisleri yapılabilir. Bundan da endişe ediliyor. Zeytinlik alanlarının kesilmesine de bu nedenle karşı çıkılıyor.

Mesleğimiz gereği birçok ülkeyi gezme fırsatımız oldu. Zeytin ağaçlarının yoğun olduğu bölgelerdeki gözlemlerimiz bu ülkelerde zeytinliklerin büyük bir duyarlılıkla korunması olmuştur. Arnavutlar bile ülkelerindeki tüm zeytin ağaçlarını yıllarına ve verimliliklerine göre numaralamışlar.

İspanya, İtalya, Yunanistan gibi Akdeniz ülkeleri ellerindeki tüm zeytinlikleri korudukları gibi, her yıl bunlara yeni dikimlerle takviye yapıyor. Daha çok verim elde ediyor, zeytin ve zeytinyağı ihracatını artırıyor.

Biz, Türkiye için çok önemli gördüğümüz zeytinliklerimizin sonuna kadar korunması gerektiği görüşündeyiz. Zeytinlik alanlarını da “altın bilezik” gibi değerlendiriyoruz. Bu nedenle de “zeytinliklerimize kıymayalım” diyoruz.

necdetbuluz@gmail.com