HALKIN ENFLASYONU :YÜZDE 49,31
“Enflasyonla topyekûn mücadele” sloganıyla yapılan tüm fiyat indirimi reklam
ve propagandalarına rağmen, gıda fiyatlarındaki artışın ekim ayında da devam ettiği
belirlendi. Gıda fiyatlarında eylül ayındaki yüzde 12,56 oranındaki yüksek artıştan
sonra ekim ayında da yüzde 1’e yakın artış kaydedildi. Gıdada yıllık enflasyon yüzde
19,31’e kadar yükseldi.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Kamu-Ar’ın, Ankara’daki pazar ve
marketlerden düzenli olarak derlediği fiyatları esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu”
araştırmasının ekim ayı sonuçları, dar ve sabit gelirliler üzerindeki gıda enflasyonu
baskısının krizle birlikte giderek daha dayanılmaz bir noktaya gösteriyor. Kriz
vatandaşların gıda karşısındaki satın alma gücünü son bir yılda yarıya yakın
azalttığını gösteriyor.
Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı
her 100 liranın 31 lirasını gıda için yaptığını, en zengin yüzde 10’luk kesimin 100
liralık harcaması içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 lirada kaldığını gösteriyor.
Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar yoksulların bütçesini
zenginlere göre çok daha derinden etkiliyor.
Birleşik Kamu-İş’in araştırmasına göre Türkiye’deki aileler gıda için
harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna
ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az
tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması
nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü
oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda
harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan
her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası
sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6
lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.
Bu arada TÜİK’in araştırmalarına göre yoksullar gıda harcamalarının büyük
bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük
bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.
Türkiye’de başta hayvancılık olmak üzere tarım sektörünün üretimindeki
artışın, talep artışının gerisinde kalması, üreticiyle tüketici arasındaki zincirde yer alan
aracıların yüksek kar oranları ve diğer nedenlerle gıda fiyatlarında yaşanan
yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan
yoksul kesimler görüyor.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (EKİM 2018)
Bir Önceki
Aya Göre (%)
Son 10 Aylık
(%)
Yıllık (%)
Ekmek, un, bulgur, makarna v.b. 1,54 28,79 29,10
Et-Balık 8,41 22,56 21,81
Süt, süt ürünleri, yumurta 0,15 31,53 41,02
Yağ 2,23 22,68 19,48
Meyve -4,92 66,64 36,47
Sebze -11,86 121,27 207,55
Bakliyat 10,33 4,17 6,74
Diğer 2,56 17,13 20,81
Ortalama 0,93 42,66 49,31
Ekim ayında, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya
göre yüzde 1,54 oranında artış yaşanırken, et ve canlı hayvan ithalatı yapılarak
fiyatları kontrol altına alınmaya çalışılan et-balık harcamalarında yüzde 8,41 gibi
oldukça yüksek oranlı bir artış kaydedildi.
Ekimde süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında ise yüzde 0,15
oranında yükseliş gözlendi. Katı ve sıvı yağ fiyatlarında yüzde 2,23 oranında artış
oldu.
Meyve harcamalarının yüzde 4,92 oranında azaldığı ekim ayında sebze
harcamalarında ise yüzde 11,86 oranında indirim yaşandı..
Bakliyat fiyatları 10,33 oranında artarken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri
gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında da yüzde 2,56 oranında artış
yaşandı.
OCAK-EKİM 2018 DÖNEMİ
Araştırmaya göre 2018 yılının ilk on aylık döneminde gıda harcamalarında
yaşanan toplam artış ise yüzde 42,66 olarak gerçekleşti. Bu dönemde ekmek, un,
bulgur v.b harcamalar yüzde 28,79,oranında artarken, et-balıkta yüzde 22,56
oranında fiyat artışı gözlendi. Süt ve süt grubu ürünlerin fiyatlarında yüzde 31,53,
yağ fiyatlarında yüzde 22,68, meyve fiyatlarında yüzde 66,64 artış gözlendi. Sebze
fiyatlarında yüzde 121,27 oranında artış kaydedilirken bakliyat fiyatlarında yüzde 4,17
oranında yükseldi. Son on ayda diğer gıda maddelerinin fiyatlarında ise ortalama
yüzde 17,13 oranında artış oldu.
SON BİR YIL
Ekim sonu itibariyle son bir yıllık dönemde ise gıda harcamalarında ortalama
yüzde 49,31 oranında artış gözlendi.
Bu dönemde ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde
29,1, et-balık fiyatlarında 21,81, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatları yüzde 41,02
oranında artış kaydedildi. Son bir yılda katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 19,48 oranında
arttı. Meyve fiyatları yüzde 36,47 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 207,55 oranında
artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 6,74, gıda fiyatları ise yüzde 49,31 oranında
arttı.
