GIDA FİYATLARI UÇUYOR
-GIDA FİYATLARI UÇUYOR
-TEMEL GIDA ÜRÜNLERİNİN FİYATLARNDA MART AYINDA TAM BİR
TUSUNAMİ YAŞANDI. MARTTA AYLIK BAZDA YÜZDE 17,3 ORANINDA
ARTIŞ OLDU.
-GIDADA YILLIK FİYAT ARTIŞI YÜZDE 118,8’LE REKOR KIRDI. YILIN İLK
ÜÇ AYLIK DÖNEMİNDE İSE YÜZDE 33,9 ORANINDA ARTIŞ KAYDEDİLDİ.
-“TARIMSAL GİRDİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞLARIN ÜRETİM VE
FİYATLAR ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİSİ, BUĞDAY VE AYÇİÇEĞİ GİBİ
BİR ÇOK ÜRÜNDE YAŞANAN DIŞA BAĞIMLILIK, TÜRK LİRASININ
DEĞERSİZLEŞMESİ, ULUSLARARASI PİYASALARDA DA GIDA VE
TARIMSAL ÜRÜN FİYATLARININ YÜKSELMESİ, YANLIŞ EKONOMİK VE
TARIMSAL POLİTİKALAR” GİBİ ETKENLERİN BİR ARAYA GELMESİYLE
YÜKSELEN GIDA FİYATLARI ÜLKEDEKİ AÇLIK RİSKİNİ ARTIRIYOR.
Temel gıda ürünlerinin fiyatlarında son aylarda yaşanan deprem, mart ayında
tam bir tusunamiye dönüştü. Gıda fiyatlarında ocakta yüzde 9, şubatta yüzde 4,7
olan gıda fiyatlarındaki artış martta yüzde 17,3 olarak gerçekleşti. Gıda fiyatlarında
yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 33,9 olarak gerçekleşen gıda fiyatlarındaki artış
yıllık bazda ise üç haneli rakamlara ulaşarak yüzde 118,8 olarak gerçekleşti.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını
Ankara’daki pazar ve marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği
64 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı hesapladığı “halkın
enflasyonu”nun Mart 2022 sonuçları açıklandı.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve
enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve
yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.
Gıda fiyatları 2021 yılının tümünde genel enflasyon oranının oldukça üzerinde
artmış, ekim ayından itibaren daha da hızlanan artışlar aralık ayında aylık bazda
yüzde 22’lik artışla zirve yapmıştı.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Türkiye’de uygulanan yanlış ekonomik ve tarımsal politikalar, uluslararası
gelişmelerle birleşince, Türkiye’deki temel gıda fiyatlarının durdurulamayacak bir
hızma artmasına yol açtığı gösteriyor. Tarımsal girdi fiyatlarında yaşanan artışlar bir
yandan tarım sektörünün üretimini azaltıp tarımsal ürün fiyatlarının artmasına yol
açarken bir yandan da Türkiye’nin buğday, ayçiçeği ve benzeri birçok üründe dışa
bağımlı hale gelmesine yol açıyor. Bu nedenle de Türkiye’deki gıda fiyatları savaş ve
benzeri uluslararası konjonktür nedeniyle uluslararası piyasalarda yaşanan gıda ve
tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlara oldukça duyarlı hale geliyor. Uluslararası
piyasalarda enerji ve gıda fiyatlarında yaşanan artışlar Türkiye’deki döviz kuru
artışıyla birleşince, uluslararası piyasalardaki fiyat artışları Türkiye’ye birkaç kat
şiddetle yansıyor.
Enflasyon farkının, altı ayda geriden ücretlere yansıtılmasına yönelik bir gelir
politikası izlendiği için, artan fiyatlar karşısında gelirinin satın alma gücü her geçen
gün eriyen ücretliler ve diğer dar ve sabit gelirliler, diğer gereksinimlerine para
ayırabilmek için açlık ya da kötü beslenme riskiyle karşı karşıya kalıyorlar.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Martta gıda fiyatlarındaki artışta bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek
oranlı artışlar belirleyici oldu.
Ekmek, un, bulgur fiyatları, ekmek ve buğday ununa yapılan zamlar yüzünden
martta bir önceki aya göre yüzde 19,4 oranında artış kaydetti. Et ve balık grubu
fiyatlarında yüzde 30 gibi oldukça yüksek oranlı bir artış mart ayında süt ve süt
ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 4,8 oranında yükseldi. Marketlerin
önünde uzun kuyruklar oluşmasına neden olan yağ fiyatlarında ise yüzde 30,5
oranında yükselme oldu.
Meyve fiyatlarının yüzde 11,6 oranında arttığı martta sebze fiyatlarında, bir
önceki aya göre ortalama yüzde 12,5 oranında yükseliş yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının yüzde 6,5 oranında arttığı martta, salça, zeytin, bal, çay,
tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde
6,8 oranında artış kaydedildi.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda
maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için martta, bir önceki aya
göre yüzde 14,3 oranında daha fazla para ödedi.
ÜÇ AYLIK DEĞİŞİM
Türkiye’nin artık üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği ortaya çıkan bu yılın
ilk üç aylık döneminde gıda fiyatlarında yüzde 33,9 oranında artış yaşandı.
Ocak-mart döneminde ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 45,9
oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 28.8, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları
yüzde 4, yağ fiyatları yüzde 15 oranında, meyve fiyatları yüzde 51, sebze fiyatları
yüzde 84,6, bakliyat fiyatları yüzde 10,5, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde
16,6 oranında arttı.
YILLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Mart 2021’e göre) yüzde 118,8 oranında
artış gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Mart 2021’de 100 liraya dolan bir sepet
için bu yıl aynı ay 218,8 lira ödemek zorunda kaldılar.
Bu yıl martta geçen yılın mart ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna
fiyatlarında yüzde 131,9, et-balık fiyatlarında 95,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta
fiyatlarında yüzde 60,3 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde
98,2 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 180,2, sebze fiyatları ise yüzde 261,4
oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 91,7, diğer gıda fiyatları
ise yüzde 53,9 oranında zamlandı.
Gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda üç haneli oranlarda
kalmaya devam edeceği gözleniyor.
