Vatandaş ekmeğe muhtaç hale geldi
-FİYATLAR UÇUŞA GEÇTİ: GIDA FİYATLARI TEMMUZDA YÜZDE 12,8
ARTTI
-GIDA FİYATLARINDA YILIN İLK ALTI AYLIK DÖNEMİNDEKİ ARTIŞ
YÜZDE 50 OLARAK GERÇEKLEŞTİ. ÜCRETLERE YAPILAN TEMMUZ
ZAMMININ ANLAMI KALMADI.
– 64 TEMEL GIDA MADDESİNİN FİYATLARI TEMEL ALINARAK YAPILAN
HESAPLAMALARA GÖRE GIDA FİYATLARINDA SON BİR YILDA
YAŞANAN ARTIŞ İSE YÜZDE 92,2 OLARAK GERÇEKLEŞTİ. HAZİRANA
KADAR BAZ ETKİSİYLE DÜŞEN YILLIK FİYAT ARTIŞI TEMMUZDA
YENİDEN YÜKSELMEYE BAŞLADI.
-TÜRKİYE’NİN İÇİNDE BULUNDUĞU YÜKSEK ENFLASYON SÜRECİNE
GİRDİĞİ EYLÜL 2021’DE 100 LİRAYA SATIN ALINAN BİR GIDA SEPETİ
İÇİN BU YIL TEMMUZ AYINDA 502 LİRA ÖDEMEK GEREKTİ.
Seçimden sonra Türk lirasının değerinin “serbest düşüşe” bırakılması ve vergi
zamlarıyla Türkiye yeni bir yüksek enflasyon sürecine girerken, yaz ayı olmasına
rağmen gıda fiyatlarında temmuzda yüzde 12,8 gibi oldukça yüksek oranda bir artış
yaşandı. Yılın ilk yedi aylık dönemindeki fiyat artışı yüzde 50’yi geçerken, hazirana
kadar baz etkisiyle önceki aylara göre düşme eğiliminde olan gıdadaki yıllık enflasyon
da yeniden yüzde 92,2’ye kadar çıktı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını
Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel
gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin
Temmuz 2023 sonuçlarını açıkladı.
YOKSULARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistikler en zengin
yüzde 20’lik kesimin tüketiminin yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimde gıdaya ayrılan oran yüzde 35,8’e kadar çıkıyor. İkinci yüzde 20’lik
grupta yer alanlar ise harcamalarının yüzde 29,8’ini gıdaya yüzde 25,6’sını ise konut
ve kiraya ayırıyor. Dolayısıyla da gıda fiyatlarında Türkiye’de son 38 aydır yaşanan
kesintisiz artış en fazla toplumun en yoksul kesimini olumsuz etkiliyor.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve
enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin,
ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi
amaçlanıyor.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık ve
yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. Türkiye’nin, yıllarca sürecek bugünkü
enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 402
oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti
için bu yıl temmuz ayında 502 lira ödemek gerekti.
Haziranda yüzde 80,5 olan gıda fiyatlarındaki yıllık artış oranı temmuzda
yeniden yüzde 92,2 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon haziran ayına kadar baz
etkisiyle, diğer bir ifadeyle geçen yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın
bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Önceki yılın aynı ayındaki yüksek oranlı artış son bir yılın hesabından çıktığı için yıllık artış
azalıyordu. Ancak temmuz ayında aylık artış yüzde 12,8’le geçen yıl temmuz
ayındaki yüzde 5,9’luk artışın üzerine çıkması nedeniyle yıllık artış da yükselmeye
başladı. Bu arada yıllık enflasyonun baz etkisiyle önceki aylara ve geçen yıla göre
geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor. Aksine fiyatlar artmaya devam
ediyor. Zira haziranda 445 lira ödenen aynı miktar ve türde gıdalardan oluşan bir
sepetin bedeli Temmuzda 502 liraya yükselmiş gözüküyor.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Haziranda, tüm harcama gruplarında fiyatlar bir önceki yıla göre oldukça
yüksek oranlarda arttı. Yaz ayı olmasına rağmen özellikle meyve ve sebze
fiyatlarındaki yüksek artışlar dikkat çekti.
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları temmuzda bir önceki aya göre ortalama
yüzde 5 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 7,7 oranında artış
yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 84’ü geçti.
Temmuzda önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları yüzde 1,2
oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 9,7 olarak gerçekleşti.
Meyve fiyatlarının yüzde 33,3 oranında arttığı temmuzda sebze fiyatlarında, bir
önceki aya göre ortalama yüzde 45,7 oranında artış yaşandı.
Temmuzda bakliyat fiyatlarının yüzde 4,2, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve
benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise
yüzde 7,5’le ile devam etti.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda
maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda, bir önceki aya
göre yüzde 1,6 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
YEDİ AYLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatları yılın ilk yedi aylık döneminde ise yüzde 50 oranında artış
kaydetti. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik
oranlarda yansımış olan temmuz ayındaki ücret ve maaş zamları, birçok ücretli için
yılın ilk yedi aylık dönemindeki gıda fiyat artışına yetişemedi. Yüzde 25 zamla
yetinmek zorunda kalan emeklilerin satınalma gücündeki erime de devam etti.
YILLIK DEĞİŞİM
Bu yıl temmuzda geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna
fiyatlarında yüzde 51, et-balık fiyatlarında 109,3, süt ve süt ürünleri ile yumurta
fiyatlarında yüzde 51,5 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde
39,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 97,6, sebze fiyatları ise yüzde 286,2
oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 34, diğer gıda fiyatları ise
yüzde 62,8 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda
fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlara doğru
tırmanmaya devam edeceğine işaret ediyor.
YILLIK ORTALAMA ARTIŞ
Ağustos 2022- Temmuz 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki
ortalama gıda fiyatları, Ağustos 2021-Temmuz 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara
göre yüzde 120,1 oranında artış gösterdi.
Mehmet YEŞİLDAĞ
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu
Genel Başkanı
