Yol üstü izlenimleri…

Necdet SİVASLI

1970-80’li yıllar arasında rahmetli İsmail Sadık ağabeyimiz, Demiryollarında yaptığı seyahatleri “Yol Üstü izlenimleri” başlığı altında bize getirir, biz de bu şiir güzelliğindeki yazıları Başkent ve Hür Anadolu Gazeteleri’nin sanat sayfalarında yayınlardık. İsmail Sadık Demiryolu Sendikası’nın da Basın Danışmanlığını yapıyordu.
Şimdi, bir sürecek Anadolu Yollarındaki seyahatimiz boyunca izlenimlerimizi biz de “Yol Üstü İzlenimleri” başlığı altında sizlerle paylaşacağız. Bu nedenle İsmail Sadık’ı da rahmetle anıyoruz.
Siyasi ortamdan biraz uzaklaşmak, turizm ve tarıma ağırlık vermek ve gezdiğimiz yerlerdeki yöresel yemek ve ürünlerin tanıtımı ile sizlerle kucaklaşmak istiyoruz.
Bodrum çıkışımızda ilk durağımız Aydın oldu.
Aydın, bugünlerde incir ürünlerinin satışı ve toplanması ile uğraşıyor.
Aydın’a girmeden önce Germecik’te bazı incir üreticileri ile görüştük. Bu yıl fazla bir ürün beklenmiyor. Zaten yaş incirin para etmediğini de söylediler. Şu anda yaş incir yeni toplanıyor. Kilosu 5-8 lira arsında satılıyor.
Eğer aracılar bahçeleri önceden alıyorlarsa kilo fiyatı daha da düşüyor.
Kurtulmuş incir ithal edildiğinde para ediyor. Ancak, bazı ülkeler kuru inciri aldıktan sonra kontrolden sonra “kanserojen içeren ilaç buluntusu var” gerekçesi ile iade ediyormuş.
Bölgede en büyük alıcı TARİŞ olarak gösteriliyor. Belirlenen fiyat üzerinden bu kuruma satılan incirlerin parası peşin olmasa bile kesinlikle alınabiliyor. Aracılar incir aldığında paranın elde edilmesi aylar sürebiliyor. Bu da üreticileri sıkıntıya sokuyor.
Kendilerini dinleyelim mi?
“İncir üretimi çok zahmet isteyen bir iştir. Özellikle böceklerle mücadele için ilaçlamaların zamanında ve dozunda yapılması gerekiyor. Bu da yetmiyor, yetişen inciri kuşlardan korumak lazım. Eğer aracıya bahçeleri vermiyorsanız toplanması için günlük işçi tutmak zorundasınız. Paketlenmesi ve nakliyesi ile bu işin zorluğu daha da ortaya çıkıyor. İncir, çok dayanıklı bir meyve olmadığı için çok hassastır. Ağaçtan dökülen ve toplandıktan sonra bozulanları da işin içine kattığımızda pek fazla bir kazanç elde etmediğimiz görülecektir. Bir de satış yaptıktan sonra paramızı hemen alamıyoruz. Eğer kuru incir ithalatta tıkanırsa sattığımız aracılar paramızdan kesintiye gider. Her yıl hemen aynı konuları yaşarız. “
Türkiye’de yetişen incirin % 80’i bu bölgeden elde ediliyor. Ege bölgesinde Aydın ve İzmir incir yetiştiriciliğinde başa oynuyor.
Aydın’ın hiç kuşkusuz zeytininden söz etmeden geçmemek gerekiyor.
Aslında Aydın Bölgesi, ovaları ve verimli toprakları ile birçok sebze ve meyve yetiştiriciliğinde de önemli bir yer tutuyor. Birçok yerde portakal, çilek üretimi rekor düzeyde yapılıyor.
İncirliova’da da durduk. Yol üstünde deve sucuğu yapan birkaç yer var, tattık.
Yörede deve sucuğu hem çok yapılıyor, hem de satılıyor. Deve sucuğu yapan kasaplar, dana etine % 10-15 oranında deve eti kattıklarını söylüyor. Sucuk, tamamen deve etinden yapılmıyor. % 10-15 oranında dana etine katılan deve eti bile damakta ekşimsi bir tat bırakıyor.
Gerek Aydın yöresinde, gerekse Aydın dışında bazı deve güreşleri ve festivalleri yapılıyor. Deve sucuklarının tanıtımı ve satışının en çok buralarda gerçekleştiğini söylediler. Bu sucukları sevenlere de ayrıca kargo ile de gönderiyorlar.
Aydın girişinde “taze ceviz” satan bir stantla karşılaştık.
Aydın çok sıcak ve burada ürün daha çabuk elde ediliyor. Yeni ceviz ürünleri tezgâhlarda yerini almış bile. Kilosu cinsine göre 20-30 lira arasında satılıyor.
Aydın’ın çok verimli topraklara sahip olduğundan söz etmiştik ya işte ceviz konusunda da Aydın son derece iddialı. Son yıllarda cevizin iyi para etmesi ile üretiminin arttığına da dikkat çekiyorlar. Bazı üreticiler de sadece ceviz üretimine yönelmiş. Önemli olan ürünün Pazar bulması ve para etmesi olarak düşünülüyor.
Nazilli yönünde hava değişiyor. Bu yöre “pide diyarı” diye anılıyor. Nazilli pidesi çok meşhur. Nazilli’den Türkiye’nin birçok bölgesinde “Nazilli pide” adı altında pide salonları var. Özetle bu yöre pideci ihraç ediyor.
Sadece Nazilli mi, hiç kuşkusuz değil.
Bozdoğan’daki pidecilerin her biri birbirinden iddialı pideler çıkarıyor.
Yeni Pazar’daki pidecilerden de söz etmeden geçmek büyük haksızlık olur. Burada pide çeşitlerinin yanında tahinli ve incirli pide bile yapılıyor.
Aydın her yönden o kadar zengin bir yöre ki, burayı bir günlük yazıya sığdırmak mümkün değil. İlerideki yazılarımızda daha detaylara girmeye çalışacağız. Aydın aynı zamanda “Efelerin diyarı”, demokrasi şehidi eski Başbakanlardan Adnan Menderes’in de doğduğu yerdir.
Şimdi yolumuz Denizli’ye çıkıyor. Pamukkale’de konaklayacağız ve Denizli ile ilgili izlenimlerimizi de sizlerle paylaşacağız.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz