MUTFAKTA RAMAZAN ATEŞİ

-MAYISTA HALKIN ENFLASYONU YÜZDE 1,65 OLARAK GERÇEKLEŞTİ. GIDA FİYATLARI 2018 YILININ İLK BEŞ AYINDA TOPLAM YÜZDE 9,8 ORANINDA ARTIŞ GÖSTERDİ.

-MAYISTA TÜM GIDA GRUPLARINDA FİYATLAR ARTTI. RAMAZAN PİDESİNE YAPILAN ZAM EKMEK FİYATLARINI ARTIRIRKEN, ET VE BALIK FİYATLARI YENİDEN HIZLI BİR YÜKSELİŞ TRENDİNE GİRDİ.

-GIDA FİYATLARINDA SON DOKUZ AYDA YAŞANAN ARTIŞ İSE YÜZDE 17,9’U BULDU.
Halkın enflasyonunda (gıda fiyatları) gözlenen hızlı yükseliş eğilimi, mayıs
ayında da devam etti. Gıda fiyatları mayısta bir önceki aya göre yüzde 1,65 oranında
artarken yılın ilk beş aylık dönemindeki artış ise yüzde 10’a yaklaştı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu AR-GE biriminin, Ankara’daki pazar ve
marketlerden düzenli olarak derlediği fiyatları esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu”
araştırmasının mayıs ayı sonuçları, dar ve sabit gelirliler üzerindeki gıda enflasyonu
baskısının artarak devam ettiğine işaret ediyor.
Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı
her 100 liranın 31 lirasını gıda için yaptığını, en zengin yüzde 10’luk kesimin 100
liralık harcaması içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 lirada kaldığını gösteriyor.
Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar yoksulların bütçesini
zenginlere göre çok daha derinden etkiliyor.
Birleşik Kamu-İş’in araştırmasına göre Türkiye’deki aileler gıda için
harcadıkları her 100 liranın 18,7 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna

ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az
tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması
nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 24,3’ünü
oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda
harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 18’i buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan
her 100 liranın 5,3 lirası tereyağı dışındaki yağlara,8,2 lirası meyveye, 13,3 lirası
sebzeye 1,5 lirası bakliyata, 10,7 lirası ise diğer gıda ürünlerine ayrılıyor.
Bu arada TÜİK’in araştırmalarına göre yoksullar gıda harcamalarının büyük
bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük
bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.
Türkiye’de başta hayvancılık olmak üzere tarım sektörünün üretimindeki
artışın, talep artışının gerisinde kalması, üreticiyle tüketici arasındaki zincirde yer alan
aracıların yüksek kar oranları ve diğer nedenlerle gıda fiyatlarında yaşanan
yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan
yoksul kesimler görüyor.

GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Mayıs 2018)

Bir Önceki
Aya Göre (%)

Son Beş Aylık
(%)

Son Dokuz
Aylık (%)
Ekmek, un, bulgur, makarna v.b. 3,80 16,32 17,16
Et-Balık 3,51 7,73 3,14
Süt, süt ürünleri, yumurta 0,08 7,26 17,83
Yağ 0,0 3,00 5,45
Meyve 0,85 54,76 42,73
Sebze 1,13 -9,16 33,26
Bakliyat 0,43 -8,21 -0,84
Diğer -1,45 4,42 15,81
Ortalama 1,65 9,82 17,90
Mayısta ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre
ramazan pidesi fiyatlarına gramajı düşürülerek yapılan gizli zammın etkisiyle yüzde
3,8 oranında artış yaşandı. Ekmek fiyatlarına, gramajı düşürülerek hem bu yıl ocak
ayında hem de şubat ayında da önemli oranlarda zam yapılmıştı. Bu zamların da
etkisiyle vatandaşların yılın ilk beş aylık döneminde ekmek, un, bulgur ve pirinç için
ödemesi gereken aylık tutar geçen yıl aralık ayındaki düzeyine göre yüzde 16,32 gibi
oldukça yüksek bir oranda artış gösterdi.
Bir süredir et ithalatı yapılarak fiyatları kontrol altına alınmaya çalışılan et-balık
harcamalarında mayısta da yüzde 3,51 gibi oldukça yüksek oranlı bir artış kaydedildi.

Bu artışta da özellikle tavuk, sakatat, dana ve koyun eti fiyatlarındaki artış belirleyici
oldu.
Mayıs ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında ise yüzde 0,08
oranında yükseliş gözlendi. Katı ve sıvı yağ fiyatlarının değişmediği mayıs ayında
meyve harcamaları yüzde 0,85 oranında, sebze harcamalarında ise yüzde 1,13
oranında düşüş gözlendi. Bakliyat fiyatları yüzde 0,43 oranında artarken diğer gıda
fiyatlarında da yüzde 1,45 oranında düşüş yaşandı.

2018’İN İLK BEŞ AYI
Araştırmaya göre 2018 yılının ilk beş ayında gıda harcamalarında yaşanan
toplam artış ise yüzde 9,82’ye ulaştı. Bu dönemde ekmek, un, bulgur, makarna
harcamaları yüzde 16,32 oranında artış kaydetti. Et-balık fiyatları yüzde 7,73 oranında
artarken, süt ve süt grubu ürünlerin fiyatlarında yüzde 7,26, yağ fiyatlarında yüzde 3, meyve
fiyatlarında yüzde 54,76 artış gözlendi. Sebze fiyatlarında yüzde 9,16, bakliyat fiyatlarında
yüzde 8,2 oranında azalış yaşandı. Son beş ayda diğer gıda maddelerinin fiyatlarında ise
ortalama yüzde 4,42 oranında artış oldu.
SON DOKUZ AY
Araştırmanın yapılmaya başlandığı Eylül 2017 ile Mayıs 2018 aylarını
kapsayan son dokuz aylık dönemde ise gıda harcamalarında ortalama yüzde 17,9
oranında artış gözlendi.
Bu dönemde ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde
17,16, et-balık fiyatlarında yüzde 3,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatları yüzde
17,83 oranında artış gösterdi. Son dokuz ayda katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 5,45
oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 42,73 oranında sebze fiyatları ise yüzde 33,27
oranında artış kaydetti. Bakliyat fiyatları yüzde 0,84 oranında azalırken diğer gıda
fiyatları ise yüzde 15,81 oranında artış gösterdi.

Mehmet BALIK

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu