ASGARİ ÜCRETE YAPILAN ZAM GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞI ZOR KARŞILADI.
GIDA FİYATLARI HAZİRANDA YÜZDE 1,6 ORANINDA ARTTI
– SON 37 AYDIR ARALIKSIZ ARTAN GIDA FİYATLARINDA YILIN İLK YARISINDAKİ ARTIŞ YÜZDE 33 OLARAK GERÇEKLEŞTİ. ASGARİ ÜCRETE YAPILAN ZAM GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞI ZOR KARŞILADI.
-EN FAZLA TÜKETİLEN 64 GIDA MADDESİNİN ORTALAMA FİYATI ESAS ALINARAK YAPILAN HESAPLAMALARA GÖRE GIDA FİYATLARINDA SON BİR YILDA YAŞANAN ARTIŞ İSE YÜZDE 80,5 OLARAK GERÇEKLEŞTİ.
-TÜRKİYE’NİN İÇİNDE BULUNDUĞU YÜKSEK ENFLASYON SÜRECİNE GİRDİĞİ EYLÜL 2021’DE 100 LİRAYA SATIN ALINAN BİR GIDA SEPETİ İÇİN BU YIL HAZİRAN AYINDA 445 LİRA ÖDEMEK GEREKTİ.
Gıda fiyatları haziranda bir önceki aya göre yüzde 1,6 oranında artarken, bu
yılın ilk altı aylık döneminde ise yüzde 33 oranında artış yaşandı. Gıda fiyatlarında
Haziran 2020’de başlayan yükseliş eğilimi haziranda da sürerken kesintisiz artış
süresi 37 aya ulaştı. Gıda fiyatlarında son bir yılda ise yüzde 80,5 oranında artış
yaşandı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını
Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel
gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin
Haziran 2023 sonuçlarını açıkladı.
YOKSULARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistikler en zengin
yüzde 20’lik kesimin tüketiminin yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde
20’lik kesimde gıdaya ayrılan oran yüzde 35,8’e kadar çıkıyor. En yoksul yüzde 20’lik
kesimin gıdadan sonra en fazla para ayırdığı harcama grubu ise yüzde 29,3’le konut ve kira. İkinci yüzde 20’lik grupta yer alanlar ise harcamalarının yüzde 29,8’ini gıdaya
yüzde 25,6’sını ise konut ve kiraya ayırıyor.
Dolayısıyla da gıda fiyatlarında son 37 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla
toplumun en yoksul kesimini olumsuz etkiliyor.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve
enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin,
ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi
amaçlanıyor.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, açlık riskini
giderek daha da büyütüyor. Eylül 2021’den bu yana kamu çalışanları ve kamu
emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 141 oranında arttı.
İşçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıklarına ise yüzde 132,2 oranında zam yapıldı.
Türkiye’nin, yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül
2021’den bu yana gıda fiyatları ise yüzde 345,1 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül
2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl haziran ayında 445 lira
ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin Eylül 2021’deki 100 liralık geliri 241
lira, işçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 232 lirada kaldı.
Bu arada mayısta yüzde 87,6 olan gıda fiyatlarındaki yıllık artış oranı
haziranda yüzde 80,5 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyonda önceki aya göre yaşanan
gerileme baz etkisinden, diğer bir ifadeyle geçen yıl haziran ayında gıda fiyatlarının
yüzde 5,7 oranında artmış olmasından kaynaklanıyor. Bu yıl haziranda artışın yüze
1,6 olması yıllık enflasyonun gerilemesine yol açıyor. Ancak yıllık enflasyonun baz
etkisiyle önceki aylara göre geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor.
Aksine fiyatlar artmaya devam ediyor. Zira mayısta ayında 438 lira ödenen aynı
miktar ve türde gıdalardan oluşan bir sepetin bedeli mayısta 445 liraya yükseldi.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Haziranda, süt ve süt ürünleri dışındaki tüm harcama gruplarında fiyat artışları
oldu.
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, haziranda bir önceki aya göre ortalama
yüzde 0,2 oranında zamlandı. Et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 2,4 oranında artış
oldu. Et ve balık fiyatlarında yıl başından bu yana yaşanan artış yüzde 71,1’i buldu.
Haziranda süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları yüzde 1 oranında azalırken,
yağ fiyatlarındaki artış yüzde 1,6 olarak gerçekleşti.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,8 oranında arttığı haziranda sebze fiyatlarında, bir
önceki aya göre ortalama yüzde 2,1 oranında artış yaşandı.
Haziranda bakliyat fiyatlarının yüzde1,7, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri
gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise yüzde
6,4 ile hızlanarak devam etti.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda
maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda, bir önceki aya
göre yüzde 1,6 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
ALTI AYLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatları yılın ilk altı aylık döneminde ise yüzde 33 oranında artış kaydetti.
Asgari ücrete yılın ikinci yarısı için 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere yapılan yüzde
34 oranındaki zam, gıda fiyatlarında ilk altı aydaki artışı güçlükle karşılayabildi.
YILLIK DEĞİŞİM
Bu yıl haziranda geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna
fiyatlarında yüzde 59,4, et-balık fiyatlarında 93,5, süt ve süt ürünleri ile yumurta
fiyatlarında yüzde 55,6 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde
25,4 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 102,4, sebze fiyatları ise yüzde 265,1
oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 47,8, diğer gıda fiyatları
ise yüzde 55,3 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda
fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam
edeceğine işaret ediyor.
YILLIK ORTALAMA ARTIŞ
Temmuz 2022-Haziran 2023 dönemini kapsayan son bir yıllık dönemdeki
ortalama gıda fiyatları Temmuz 2021-Haziran 2023 dönemindeki ortalama fiyatlara
göre yüzde 126,9 oranında artış gösterdi.
Araştırmanın yöntemiyle ilgili not:
https://www.birlesikkamuis.org.tr/uploads/BiRLEsiK-KAMU-is-GIDA-FiYATLARI-
ARAsTIRMASINI-YoNTEMi-HAKKINDA-NOT-60ace928ae707.docx
Mehmet YEŞİLDAĞ
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu
Genel Başkanı
