AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
GIDA FİYATLARI KASIMDA YÜZDE 2 ARTTI
-DÜNYA GENELİNDE DÜŞMEYE DEVAM EDEN GIDA FİYATLARI TÜRKİYE’DE İSE ARTIŞINI SÜRDÜRÜYOR. KASIMDA BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 2 OLAN GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞ SON BİR YILLIK DÖNEMDE İSE YÜZDE 104,1’İ BULDU.
-GIDA FİYATLARINDA YILIN İLK 11 AYLIK DÖNEMİNDE YÜZDE 88,5 ORANINDA ARTIŞ YAŞANDI.
-TÜRKİYE’NİN İÇİNDE BULUNDUĞU YÜKSEK ENFLASYON SÜRECİNE GİRDİĞİ EYLÜL 2021’DE 100 LİRAYA SATIN ALINAN BİR GIDA SEPETİ İÇİN BU YIL KASIM AYINDA VATANDAŞLAR 631 LİRA ÖDEMEK ZORUNDA KALDILAR.
Dünya genelinde uzun bir süredir aralıksız olarak düşmeye devam eden ve
geçen ay Mart 2021’den bu yana en düşük düzeyine inen dünya gıda fiyatları önceki
aylara göre yavaşlayarak da olsa kasım ayında artmaya devam etti. Kasımda gıda
fiyatları bir önceki aya göre yüzde 2 oranında artarken, yılın ilk on bir aylık
dönemindeki fiyat artışı yüzde 88,5’i buldu. Gıdadaki yıllık enflasyon da yüzde 104,1
olarak hesaplandı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından
derlenen fiyatlara göre ise küresel olarak gıda fiyatları ekim ayında yıllık olarak yüzde
11 geriledi.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonunun Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını
Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel
gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin
Kasım 2023 sonuçlarını açıkladı.
YOKSULARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en
zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken,
en yoksul yüzde 20’lik kesimin tüketim harcamalarından gıdaya ayırdığı pay yüzde
35,8’e kadar çıkıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında Türkiye’de son 41 aydır yaşanan
kesintisiz artış en fazla sabit gelirli ve yoksul kesimleri olumsuz etkiliyor.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında tetiklediği artış, ülkedeki açlık ve
yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. İktidarın, ancak seçimden sonra zımnen
“akıl dışı” ilan ettiği yanlış para ve kur politikasının faturasını yoksullar, sadece
gıdada değil diğer harcamalarında da yüksek enflasyon yoluyla ödemeye devam
ediyor.
Türkiye’nin, bu yanlış politikalarla yıllarca sürecek bugünkü enflasyon
sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 531 oranında
arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için
vatandaşlar bu yıl kasım ayında 631 lira ödemek zorunda kaldılar.
2022 yılında yüzde 179,3’e kadar yükselen gıda fiyatlarındaki yıllık enflasyon
bu yıl haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle bir önceki yılın aynı
aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek
olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Ancak bu yıl temmuz ayından başlayarak aylık
artışlar yeniden önceki yılın aynı ayındaki artış oranının üzerinde seyretmeye ve
dolayısıyla da yıllık enflasyon yeniden yükselmeye başladı. Haziranda yüzde 80,5’e
indikten sonra temmuzda yüzde 92,2’ye çıkan gıdadaki yıllık enflasyon, ağustosta
yeniden yüzde 100’ün üzerine yükselmişti. Eylülde yüzde 107,1’e ekimde yüzde
108,2’ye çıktı. Kasımda ise yüzde 104,1’le üç haneli oranlarda kalmaya devam etti.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Kasımda, sebze ve et -balık dışındaki tüm harcama gruplarında fiyatlar bir
önceki aya göre arttı. Ekmek, pirinç, un bulgur grubu ile süt ve süt ürünleri, yağ,
meyve, bakliyat gibi gıda maddelerinde önceki aya göre önemli artışlar yaşandı.
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları kasımda bir önceki aya göre ortalama yüzde
2 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatları değişmedi. Et ve balık fiyatlarında
yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 121,5 oldu. Kasımda önceki aya göre süt
ve süt ürünleri ile yumurta grubu harcamaları yüzde 4,7 oranında artarken, yağ
fiyatlarındaki artış yüzde 1,7 olarak gerçekleşti.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,3 oranında gerilediği kasımda sebze fiyatlarında, bir
önceki aya göre ortalama yüzde 5,7 oranında düşüş yaşandı.
Kasımda bakliyat fiyatları yüzde 3,5 artarken, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve
benzeri işlenmiş gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise
yüzde 12,5’le hızlanarak devam etti.
Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda
maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için kasımda, bir önceki aya
göre yüzde 2 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
Gıda fiyatları son beş ayda (temmuz, ağustos, eylül, ekim ve kasımda) toplam
yüzde 41,8 oranında artış kaydetti.
ON BİR AYLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında yılın ilk on bir aylık döneminde ise yüzde 88,5 oranında artış
yaşandı. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik
oranlarda yansımış olan bu yıl temmuz ayında yılın ikinci yarısı için yapılan ücret ve
maaş zamları, gıda fiyat artışı karşısında eridi. Yılın ikinci yarısında yüzde 25 zamla
yetinmek zorunda kalan emeklilerin satın alma gücündeki erime ise çok daha ağır
oldu.
YILLIK DEĞİŞİM
Bu yıl kasımda geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna
fiyatlarında yüzde 58,3, et-balık fiyatlarında 151,8, süt ve süt ürünleri ile yumurta
fiyatlarında yüzde 54,8 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde
77,6 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 117,6, sebze fiyatları ise yüzde 187,2
oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 56,7, diğer gıda fiyatları
ise yüzde 77,6 oranında zamlandı.
Döviz kuru ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık
artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret
ediyor.
YILLIK ORTALAMA ARTIŞ
Aralık 2022- Kasım 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki ortalama
gıda fiyatları, Aralık 2021-Kasım 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara göre yüzde
105,6 oranında artış gösterdi.
