Yalancı bahar aldatmasın…
Yalancı bahar
aldatmasın…
Necdet Buluz
Bu yıl kışı yaşamadık. Uzmanlar “Son 58 yılın en sıcak kışını yaşadık” diyor. Yalancı baharın kimseyi aldatmaması gerektiğinin altını çiziyorlar.
Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi bazı ağaçların çiçek açmasına neden oldu.
Prof. Dr. Doğanay Tolunay “Meyve ağaçlarının kış aylarında soğuklama ihtiyacı vardır. Gıda fiyatlarında yükselmeye kadar gidebilen sonuçları olabilir” dedi.
Türkiye genelinde sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi ağaçları ve bitkileri de etkiledi. İstanbul’da yaşanan sıcaklığın etkisiyle erik ağaçları başta olmak üzere bazı ağaçlar çiçek açtı. Mart ayının ortasından itibaren çiçek açması beklenen ağaçlar ‘Yalancı bahar’a aldanmış oldu.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, erken çiçeklenen ağaçların tarımı da etkileyebileceğini ve gıda fiyatlarında yükselişe neden olabileceğini vurguladı.
Prof. Dr. Tolunay’ın uyarı ve açıklamaları şöyle:
“Bitkiler açısından ne zaman kış uykusuna yatacaklar, ne zaman tomurcuklar patlayacak, çiçek açacak hep sıcaklıklarla ilgilidir. Sıcaklıklar 1 ay civarında ortalama sıcaklıkların çalılar için 5-7, ağaçlar için 8-10 derece civarına çıkması durumunda bahar geldiğini zannederek çiçeklerini açarlar. Ülkemizde de 2023’ün son ayları özellikle Kasım, Aralık ve Ocak ayı uzun yıllar ortalamasının 4 derece civarında daha sıcak gitti ve Kasım Aralık Ocak ayları son 50 yıl içindeki en sıcak Kasım, Aralık, Ocak aylarıydı. Bu nedenle sıcaklıklar ortalamanın üzerinde gidiyor ki, bunda iklim değişikliğinin etkisi var. 10 yıl, 15 yıl önce Martın 15’i, Mart’ın 20’si gibi çiçeklenirdi. İlk önce de erik ağaçları çiçek açar daha sonra diğer bitkiler gelirdi. Artık bitkilerin, ağaçların çiçek açma döneminin Şubat’ın sonlarına doğru kaydığını görüyoruz. 2023 yılında ve 2021 yılında Ocak ayında da bitkiler çiçeklenmişti. Bunu daha sık görmeye başladık.”
Prof. Dr. Tolunay, açıklamasında şunları söyledi:
“2020’li yıllar daha sıcak geçtiği için önceden 10, 15, 20 yılda yaşanan bu olaylar daha sık olmaya başladı. Daha kış ayı bitmedi, 1 – 1.5 aylık bir süremiz var. Sıcaklıklar bu kadar artmışken ki, İstanbul özelinde son 3-4 günden beri 20 derecelerin üstüne de çıktı. Bundan sonra sıcaklıklar ani olarak düşerse bitkiler bundan zarar görebilir. Denize yakın yerlerde olmasa da yüksek yerlerde sıfırın altına düşmesi durumunda bitkiler zarar görebilir. Bu mevsimde oluşabilecek herhangi bir şiddetli yağış, rüzgar, fırtına gibi olaylar da bitkilerin çiçeklerinin zarar görmesine yol açabilir. Özellikle tarım bitkilerinin zarar görmesi de verimi düşürür. Meyve üretiminin azalmasına neden olur. Diğer bir risk de şu, sıcaklıklar düşmez, fırtına olmaz ama özellikle meyve ağaçlarının kış aylarında bir soğuklama ihtiyacı vardır. Nedir bu soğuklama ihtiyacı ? Sıcaklıkların 0 ile 7 derece arasında durması gerekir. Bitki türüne göre değişir bu. Kimi bitkilerde 10-15 gün yeterliyken bazı bitkiler için 0 ila 7 derece arasındaki sıcaklığın 2 ay kadar sürmesi gerekiyor. Bu meyve ağaçlarının dinlenme dönemi, bahara hazırlık, enerjisini toplama gibi düşünebiliriz
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, sözlerine şunları da ekledi:
“Sıcaklıkların düşük olması sonucunda bitkiler ilkbaharda çiçeklenir ve daha fazla meyve verir. Dolayısıyla verim artar, rekoltesi artar. Özellikle Ege ve Akdeniz’de sıcaklıkların daha da yüksek olduğunu biliyoruz. Buradaki meyve ağaçlarının soğuklama ihtiyacı karşılanmadığı için zarar görebilirler. Meyve üretimi azalabilir. Bu da haliyle gıda fiyatlarında yükselmeye kadar gidebilen sonuçları olabilir. En erken çiçeklerini açan erik ve badem ağaçlarıdır. Bu iki türümüzün de ilk meyveleri düşer, hatta eriğin kilosu 300 liradan 500 liradan başlar diye haberleri yapılır. İlk çıkan özellikle Ege Bölgesi’nde çıkar badem ve erikler. Buralarda yine yüksek fiyatlarla başlayacaktır. Martın 15’inden sonra diğer bölgelerdeki badem ve eriğin piyasaya girmesiyle birlikte onların da fiyatları düşecektir.”
