DALLARI BASTI KİRAZ
YAHYA AKSOY
DALLARI BASTI KİRAZ
Asaleti, güzelliği, nefaseti
En güzele sıfat olan
Pembe- beyaz gülleri
Özlem dolu gönülleri dolduran
Sevgi öğesi
Kiraz ağacı.
“Ah benden sonra dut gelmese!
İnsanları çöpüme çeviririm” sözü ile ünlü
Toprağa- insana kendini adamış gönüllü,
Söyle bana nedir bu yüreğimdeki acı?
Zarafetin, güzelliğin simgesi
Kiraz ağacı.
Yunus’un asası, Kızıldenizin Musa’sı
Veysel’in sazı,güzellerin nazı,dudakların hası
Hep seni hatırlatır,
Şairlerin kaleminde
İnsanların gönlünde, dilinde
Hep sen varsın,ağaçların hası
Kiraz ağacı.
Mevsimlere damgasını vuran ve öne çıkan ,her mevsimin kendine özgü ürünleri vardır.İnsan ve toplum
hayatında özel ve güzel bir yer tutar. Beslenme kültürü açısından önemli olan sebze ve meyveler
üzerinde bilim adamları çalışmalar yapmakta ve insanları aydınlatmaktadır.
Neyi, ne zaman, ne kadar ve nasıl yemelidir ? Bu soruların yanıtlarını aramalı yararlı ve doğru olanı
yapmalıdır.Mutfak kültürü üzerinde yazılan kitaplarda, TV programlarında ve basında bu konularda sıkça
yayınlar yer almakta ve toplum aydınlatılmaktadır.”İnsanlar,biraz da yedikleridir” halk sözü hatırlanmalı.
Yaz mevsimi geldi.Sıcaklıklar yükseldi.Yeme-içme arzusu zirveye çıktı. İnsanlar ne bulsalar yemek
istiyorlar, İştahlar, mevsim sıcakları gibi kabarmakta. Hararet artmakta.Arzular çoğalmakta. Tabiat
alabildiğine verimli ürünleri tüm canlıların emrine sunmakta. Doğa sanki bir açık hava mutfağı haline
gelmekte. Bolluk,çeşitlilik ve renklilik adeta harman olmakta.Ne mutlu bu harmandan nasibini alanlara.
İşte yaz mevsiminin aranan , beklenen, en çok sevilen ve tadılan meyvesi olan KİRAZ önce dalları ve
sonra da pazarları, rafları ve sofraları doldurmakta…
“Dallaları bastı kiraz” türküsü dudaklarda, kirazların nefis tadı damaklarda. Uzun ve ince çubuğu ile kiraz
meyvesi ellerde,sepetlerde,sofralarda yerini almakta.Ağaçlar meyveleri ile ,insanlar çocukları ile ve
öğretmenler öğrencileri ile gurur duyarlar ve mutlu olurlar.”Meyveli ağacı taşlarlar”sözü de ünlüdür.
İnsanı çöpüne çevirecek kiraz ile birlikte aynı aylarda dalları ve pazarları dolduran dut meyvesi de hep
aranan, tadılan ve sofralardan eksik olmayan kısa ömürlü haliyle çok tüketilmekte.
Çok sevilen ve tüketilen kiraz ve dut meyveleri hakkında halk arasında şöyle bir söylem vardır :
– Kiraz : beni yiyeni sapıma çeviririm.
-Dut: Çeviremezsin.
-Kiraz: Neden çeviremem ?
Dut: Çünkü ,yaz mevsiminde senden sonra ben gelirim!
-dut : Seni yiyenler ,çöpün gibi incelirler ,ama benim şeker yüklü tadıma dayanamayıp daha çok
dut yerler ve dut gibi olurlar, kilo alıp tatlanırlar.
-Kiraz : Beni yiyenleri sapıma çeviririm ama benden sonra ah ! şu dut gelmese !…
Halkımız mevsimine göre sebze ve meyveleri kendilerine göre dillendirirler. Meyveler, estetiğin,
güzelliğin,zerafetin, tatlılığın, ekşiliğin, renkliliğin ve bolluğun sembolleri olarak tanımlanırlar.
Hasat mevsimlerinde meyveler adına şenlikler yapılır, ödüller verilir, meyveler adına güzellik
kraliçeleri seçilir. Meyvelerin kralı KİRAZ festivalinde “kiraz güzeli” de seçilir. Çünkü kiraz bütün
özellikleri ile güzelliğin de sembolüdür. Halkımızın söylediği gibi : “Güzel olan elma yanaklı ve kiraz
dudaklı olur.” Renkleri ve tatları ile meyveler sosyal ve kültürel hayata damgalarını vururlar ve
saltanatlarını sürdürürler. “İnsanlar biraz da yedikleridir” söyleminde çok anlamlı bir gerçek gizlidir.
Yaz başlangıcında ülkemizin dört yanında çeşitli şenlikler- festivaller ve özel günler
yapılır.Bunların en ünlüsü Ayaş dut festivali, Tosya kiraz festivali ve daha nice festivallerdir.
Bir Uygur atasözünün ifade ettiği gibi ” Yer doymazsa er doymaz”. Doğanın zenginliği, verimliliği
ve bereketi insanların sosyal, ekonomik ve kültürel zenginliği ile buluşarak mutlulukları artırır. Doğa-insan
ve şenlik üçgeni toplumun benliğini sarar.Halaylara, türkülere, sazlara ve sözlere yansıtılır,yaşatılır ve
devamlılığı temenni edilir.
Yaz gelince sıcaklar yükselir ve insanlar hep soğuk ve serin yiyecek ve içeceklere yönelirler…
Bunlar arasında ön sırayı alan dondurmaların çileklisi,fıstıklısı,vişnelisi ve kakaolusu adeta kapışılır.
Özellikler çocuklar için yaz mevsimi dondurma mevsimidir. Hele , dünyaca ünlü özel Maraş dondurması
olursa bir başka olur keyifler,zamanlar ve damaklar. Yüzler serinler mutluluktan gözler ışıldar ve insanlar
bir başka keyif içinde kalır ve mutlu olurlar.
Mevsimler ve zamanlar geçer ama anlık mutluluklar ve anılar kalır. Dillerde ve gönüllerde hep
yaşatılır. Zaten yaşamın amacıda mutluluğu yakalamak değil midir ? Kiraz,dut ve çilek mutluluk
meyveleridir.Anaların anası toprak ana, toprakların hası Anadolu toprağı, bağrında beslediği “kiraz
dudaklı, elma yanaklı “insanları doyurmak için bin bir çeşit ürün vermekte.
Muğla yöresi ağzı ile “ Hadi gari ! kirazları ,türlü türlü meyveleri alın garii,yiyin gariii…!”
YAHYA AKSOY