Ülkemizde haneler küçülüyor…

Ülkemizde haneler

küçülüyor…

 

Necdet Buluz

 

 

Bireylerin mutluluk kaynağının aile olduğu görülüyor.

 

Türkiye’de tek kişilik hane halklarının oranın artması geniş aileden oluşan hane halklarının oranında azalmanın olduğunu gösteriyor.

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılı İstatistiklerle Aile verisini paylaştı. Buna göre, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2022 yılında 3,17 kişiye düştüğü görüldü.

Türkiye’de 2022 yılında ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 4,91 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 4,81 kişi ile Şanlıurfa ve 4,67 kişi ile Batman izledi. Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,54 kişi ile Tunceli ve Çanakkale oldu. Bu illeri, 2,57 kişi ile Giresun ve 2,61 kişi ile Balıkesir izledi.

ADNKS sonuçlarına göre, 2014 yılında yüzde 13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hane halklarının oranının 2022 yılında yüzde 19,4’e yükseldiği görüldü.

Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hane halklarının oranı, 2014 yılında yüzde 67,4 iken 2022 yılında yüzde 64,5’e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının oranı 2014 yılında yüzde 16,7 iken 2022 yılında yüzde 12,8’e düştü.

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hane halklarının oranı 2014 yılında yüzde 2,1 iken 2022 yılında yüzde 3,3’e yükseldi.

İllere göre hane halkı tipleri incelendiğinde, 2022 yılında tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 30,4 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane ilini yüzde 29,9 ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Bu ili yüzde 11,3 ile Diyarbakır ve yüzde 11,6 ile Şanlıurfa izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2022 yılında yüzde 73 ile Adıyaman oldu. Adıyaman ilini yüzde 72,8 ile Gaziantep ve yüzde 72,5 ile Diyarbakır takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 52,9 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini yüzde 55,2 ile Yalova ve yüzde 55,4 ile Gümüşhane izledi.

Türkiye’de 2022 yılında toplam hane halklarının yüzde 10,3’ünü tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halkları oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,3’ünü baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 8’ini ise anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2022 yılında yüzde 12,6 ile Bingöl oldu. Bu ili, yüzde 12,4 ile Adana ve Elazığ illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,6 ile Ardahan, yüzde 7,9 ile Tokat ve yüzde 8 ile Yozgat oldu.

Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 9,9 ile Bingöl, yüzde 9,7 ile Adana, yüzde 9,6 ile Elazığ olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5,2 ile Ardahan, yüzde 5,9 ile Yozgat ve Kars oldu.

Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 3,6 ile Kilis, yüzde 3,1 ile Iğdır ve Malatya olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 1,8 ile Nevşehir, yüzde 1,9 ile Tokat ve Sinop oldu.

Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2022 yılında yüzde 20,5 ile Hakkari oldu. Hakkari ilini yüzde 18,7 ile Batman, yüzde 17,3 ile Bartın ve Şırnak izledi. Bu oranının en düşük olduğu il ise yüzde 8,6 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini yüzde 9,2 ile Çanakkale ve yüzde 9,3 ile Niğde izledi.

ADNKS sonuçlarına göre, 2022 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,3 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,5’inin hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,3’ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Toplam resmi evlenmeler içindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde, 2022 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,3 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,6 ile Şanlıurfa, yüzde 16,9 ile Siirt ve Diyarbakır izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu il ise yüzde 1,1 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale izledi.

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2017 yılında yüzde 4,4, 2022 yılında ise yüzde 3,9 olduğu görüldü.

Akraba evliliği oranı illere göre incelendiğinde, 2022 yılında akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 18,4 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, yüzde 13,7 ile Mardin ve yüzde 12,9 ile Muş izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller yüzde 0,7 ile Burdur, Edirne ve Bolu oldu. Bu illeri yüzde 0,8 ile Balıkesir, Düzce ve Karabük izledi.

Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2022 sonuçlarına göre bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler incelendiğinde, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 67,6 olurken, bunu sırasıyla yüzde 16,3 ile çocuklar, yüzde 4,8 ile kendisi, yüzde 3,9 ile eş, yüzde 3,8 ile anne/baba ve yüzde 1,9 ile torunlar takip etti.

ADNKS sonuçlarına göre, 2022 yılında Türkiye’de toplam 22 milyon 578 bin 378 çocuk içinde, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 4 bin 219, babası vefat etmiş çocuk sayısının 266 bin 532, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 81 bin 420 olduğu görüldü.

Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 200, kız çocuk sayısının 2 bin 19, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 136 bin 436, kız çocuk sayısının 130 bin 96, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 404, kız çocuk sayısının 40 bin 16 olduğu görüldü.